Wat is rouw?
Rouw is het proces van omgaan met een aanzienlijk verlies. Het is vaak een ingrijpend en langdurig traject dat diepgaande impact heeft. Het overlijden van een geliefde, zoals het verlies van een kind, is een oorzaak van rouw. Rouw is een zeer persoonlijke ervaring; er bestaat geen goede of foute manier om te rouwen. Hoe je rouwt, wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder je persoonlijkheid, de manier waarop je met verlies omgaat, levenservaring, geloof en de mate van betekenis die het verlies voor je heeft. Rouw wordt vaak geassocieerd met het overlijden van een geliefde, wat vaak leidt tot de meest intense vorm van rouw, maar elk verlies kan dit proces in gang zetten.
Soorten rouw
Rouw kan voortkomen uit verschillende soorten verlies, niet alleen de dood van een dierbare. Soms is het lastig te herkennen of je rouwt als het verlies minder duidelijk of minder ingrijpend is. Situaties waarin je rouw kunt ervaren, zijn onder meer:
- Verslechterende gezondheid
- Scheiding of het beëindigen van een relatie
- Verlies van werk of bedrijf
- Verlies van hoop op het krijgen van een kind
- Een miskraam bij jou of je partner
- Financiële instabiliteit
- Overlijden van een huisdier
- Niet kunnen verwezenlijken van een gekoesterde droom
- Ernstige ziekte van een geliefde
- Verlies van vriendschap
Hoe rouw voelt
Verlies, in al zijn vormen, veroorzaakt pijnlijke emoties zoals boosheid, verdriet, verlangen, opluchting, verdoving en jaloezie. Het kan ook leiden tot klachten zoals piekeren over het verleden, schuldgevoelens en concentratieverlies. Daarnaast zijn gevoelens van schuld en eenzaamheid veelvoorkomend. Gedurende het rouwproces kunnen verschillende symptomen en gevoelens naar voren komen, waaronder:
- Ongeloof: “Ik kan me niet voorstellen dat het echt zo is.”
- Opluchting: “Ik ben blij dat het na lange ziekte en/of strijd nu eindelijk voorbij is.”
- Spijt: “Heb ik wel genoeg gedaan en betekend voor de overledene?”
- Pijn: “Er is nog oud zeer dat ik niet heb kunnen uitspreken.”
- Onzekerheid: “Ik mag niet meer genieten en mijn gewone leven oppakken omdat ik moet rouwen en verdrietig moet zijn.”
- Depressiviteit: “Het leven is betekenisloos en heeft geen zin meer voor mij.”
- Schuld: “Had ik maar afgeraden om te…”
Rouwverwerking
Iedereen verwerkt verlies op zijn of haar eigen manier. Of je nu boos, verdrietig bent of een combinatie van verschillende emoties ervaart, het is volkomen normaal om deze gevoelens door te maken. Rouw kost tijd, en het is belangrijk jezelf geen tijdsdruk op te leggen. Het rouwproces verloopt geleidelijk en kan niet worden afgedwongen of overhaast. Er is geen vast “normaal” tijdschema voor rouwverwerking. Sommige mensen voelen zich na weken of maanden beter, terwijl het voor anderen jaren kan duren. Geduld hebben met jezelf en het proces natuurlijk laten verlopen, is essentieel.
Rouwverwerking fasen
- Ontkenning
- Woede (& protest)
- Onderhandelen (& vechten)
- Somberheid (& depressiviteit)
- Aanvaarding
Vroeger werd gedacht dat deze fasen chronologisch verliepen, maar dat is niet altijd het geval. Ze kunnen elkaar opvolgen, van volgorde wisselen of zelfs gelijktijdig optreden. Iedereen doorloopt deze fasen op zijn eigen manier.
Rouwverwerking symptomen
Aan de hand van deze fasen kunnen verschillende rouwsymptomen worden beschreven:
- Ontkenning: Vermijding van de werkelijkheid, bewust of onbewust. Het kan gepaard gaan met fysieke symptomen zoals hartkloppingen, hoofdpijn, vermoeidheid of overcompensatie.
- Woede: Geconfronteerd worden met de werkelijkheid kan leiden tot boosheid en vragen zoals “Waarom ik? Waar heb ik dit aan verdiend?”
- Onderhandelen: Proberen te onderhandelen door beloftes te maken om de pijn van het verlies te minimaliseren.
- Somberheid: Gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid komen naar voren. Terugtrekken, verlamming en het moeilijk vinden betekenis te geven aan het leven zijn typisch voor deze fase.
- Aanvaarding: Leren leven met de nieuwe realiteit, waarbij je ruimte maakt voor berusting en aanpassing aan de omgeving met het verlies.
Wat te doen bij rouw?
Rouw overvalt soms, terwijl het andere keren al lang van tevoren bekend is. Ongeacht de situatie kost rouwen tijd, en deze tijd is voor iedereen anders. Leg jezelf geen tijdsdruk op en probeer niet binnen een bepaalde periode ‘klaar’ te zijn. Rouw op jouw eigen manier. Enkele suggesties zijn:
- Blijf praten: Deel je gevoelens met je partner, vrienden, familie of een professional. Sta open voor ondersteuning van anderen.
- Vind een manier om emoties te uiten: Iedereen verwerkt emoties anders. Of het nu praten, schrijven, het bekijken van foto’s, creatieve activiteiten of huilen is, zoek een uitlaatklep die bij jou past.
- Zorg goed voor jezelf: Rust nemen, op normale tijden slapen, goed eten en het vermijden van overmatig gebruik van drugs of alcohol zijn cruciaal.
- Neem geen belangrijke beslissingen tijdens rouw: Laat belangrijke beslissingen wachten tot je mentaal sterker bent.
- Zoek ontspanning: Doe dingen die je leuk vindt, ga naar buiten, ontmoet vrienden en vermijd isolement.
- Ga sporten: Fysieke activiteit kan niet alleen bijdragen aan je gezondheid, maar ook helpen om je gedachten te verzetten.